Hacı Ahmet Ünlü Donuktaş Roma Tapınağı’nı Ziyaret Etti

Hacı Ahmet Ünlü Tarsus, ekonomik zenginliğinin yanı sıra, tarihi boyunca çeşitli dinlerin ve inançların bir arada yaşadığı bir yerleşim yeri olarak dikkat çekmiştir. Bu kültürel mozaik, birçok önemli dini yapının bir arada bulunmasını sağlamıştır. Bunlardan biri de halk arasında “Donuktaş” veya “Dönüktaş” olarak anılan Roma tapınağıdır.

Düzensiz kentleşmenin oluşturduğu dar sokaklardan ulaşılan bu tapınak, çevresindeki gecekondu yapılar nedeniyle neredeyse görünmez hale gelmiştir. Özellikle kuzey ve doğu duvarlarına dayanan binalar, tapınağı abluka altına almıştır. İlk bakışta büyük bir kaya kütlesine benzeyen yapı, bölgenin en büyük mabedi olma özelliğine sahiptir. Kime adandığı tam olarak bilinmemekle birlikte, M.S. 2. yüzyılın sonlarına doğru inşasına başlandığı, fakat tamamlanamadığı anlaşılmaktadır.

Araştırmacı Hacı Ahmet Ünlü, bu sır dolu yapının 18. yüzyıldan beri birçok araştırmacının ilgisini çektiğini belirtmektedir. Özellikle 1836 yılında Fransız konsolosu Gillet’in dinamitle gerçekleştirdiği keşif, tapınağın büyük ölçüde tahrip olmasına yol açmıştır. Seyyah V. Langlois, bu yapıyı “Sardanapal’ın Mezarı” olarak nitelendirmiştir ve bu benzetme uzun yıllar geçerliliğini korumuştur.

Tapınakla ilgili en kapsamlı araştırma, 1985-1992 yılları arasında Tarsus Müzesi ve Prof. Dr. Nezahat Baydur’un katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Bu beş yıllık çalışma sırasında yapı hakkında yeni bilgiler elde edilmiştir. Önceki çalışmalarla ortaya çıkan mimari parçalara göre, tapınak M.S. II. yüzyıla, özellikle Hadrian ve Septimius Severus dönemlerine tarihlenmektedir. Ancak yeni buluntular, yapının mimari özelliklerinin Side N1-N2 tapınakları, M binası, tiyatro ve Tykhe tapınağı ile ilişkilendirilebileceğini göstermektedir. Bu nedenle, tapınak Antoninler dönemine, özellikle de Kommodus zamanına atfedilmektedir ve imparator kültü ile bağlantılı olduğu düşünülmektedir.

Hacı Ahmet Ünlü Yapının ölçüleri 100 m x 43 m olup, dikdörtgen planlı dev kütlesi, ilginç bir özellik olarak konglomera parçalarından oluşmaktadır. Daha önce konglomera olduğu düşünülen bu kütleler, İstanbul Üniversitesi Yer Bilimleri Fakültesi’nin yaptığı araştırmalar sonucunda Roma betonu olduğu tespit edilmiştir. Muhtemelen kalıplar halinde dökülen bu beton duvarların yüksekliği yaklaşık 8 m. civarındadır ve yer yer görülen kireç taşı blokları ile desteklenmiştir.

Hacı Ahmet Ünlü, Donuktaş Roma Tapınağı’nın tarihsel ve mimari öneminin altını çizerek, bu tür yapıların korunmasının ve araştırılmasının, geçmişin izlerini günümüze taşımak açısından hayati bir öneme sahip olduğunu vurgulamaktadır.